Informacje ogólne
Położenie geograficzne
Historia
Podział administracyjny
Turystyka
Atrakcje
Przemysł
Kultura
Łódź w liczbach
Strona główna

Pierwsza wzmianka w dokumencie z 1332 r. (wieś Łodzia); prawa miejskie w 1423 r., a wraz z nimi pozwolenie na organizowanie targów. Do końca XVII w. Łódź rozwija się jako małe miasteczko rolnicze, będące własnością biskupstwa włocławskiego. Staje się ona wtedy lokalnym ośrodkiem handlowym oraz rzemieślniczym (mieściło się tu osiem młynów oraz warsztaty kołodziejów, bednarzy, szewców, cieśli i rzeźników). W szczytowym okresie rozwoju "Łodzi rolniczej" na początku XVIII w., miasteczko liczy ok. 800 mieszkańców. Okres najazdów szwedzkich w połowie XVIII w. doprowadza do upadku i częściowego wyludnienia. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Łódź trafia do zaboru pruskiego. W tym czasie liczy jedynie 250 mieszkańców, a obszarem obejmuje obecne Stare Miasto. W 1798 r., wskutek sekularyzacji dóbr kościelnych, staje się miastem rządowym. Od 1807 r. należy do Księstwa Warszawskiego, od 1815 do Królestwa Polskiego. W 1820 r. - decyzją władz rządowych - włączenie Łodzi do grona osad przemysłowych i przeznaczenie jej roli ośrodka tkackiego i sukienniczego. Przemawiają za tym warunki naturalne i prawne: * państwowa własność ziemi - możliwość wydzielania działek osadnikom, * duże zalesienie - drewno jako materiał budowlany i opałowy, * liczne drobne rzeczki o dużym spadku (m.in. Ostroga/Łódka, Jasień, Olechówka) - energia do napędu maszyn. Decyzja ta jest początkiem okresu rozwoju "Łodzi przemysłowej". Do Łodzi przybywają przedsiębiorcy i robotnicy m.in. z Wielkopolski i Śląska, ale głównie z Brandenburgii, Saksonii, Czech i Moraw. Aby sprostać potrzebom producentów tkanin i dzianin oraz rzeszy zatrudnionych u nich pracowników, władze miejskie - w latach 1821-1823 - rozplanowują i wytyczają osadę sukienniczą Nowe Miasto. Ulokowano ją na południe od istniejącego Starego Miasta, a najważniejszym jej elementem jest centralnie położony, ośmioboczny rynek, z czterema wylotowymi ulicami na jego osiach (dzisiejszy Plac Wolności). W latach 1824-1827 wytyczają kolejną osadę - Łódka, położoną na południe od Nowego Miasta, wzdłuż osi, którą stanowi ulica Piotrkowska. Następuje gwałtowny rozwój Łodzi i przeobrażenie jej w ciągu kilkudziesięciu lat z małej mieściny (liczącej w 1830 r. 4 tys., a w 1865 r. 40 tys.) w przemysłową metropolię z 300 tys. mieszkańców w 1900 r. i 500 tys. w 1914 roku, co jest światowym rekordem wzrostu demograficznego. Na początku okresu "Łodzi wielkoprzemysłowej" powstają wielkie manufaktury, m.in. kompleks fabryczny Ludwika Geyera, rozwijający się od 1828 r. - z pierwszą na terenach Królestwa Polskiego maszyną parową (1839) - znany dziś jako Biała Fabryka. W latach trzydziestych jest to największe przedsiębiorstwo przemysłowe w Królestwie Polskim. Łódź eksportuje swoje wyroby głównie do Rosji i Chin. Okres po upadku Powstania Listopadowego (1831) przynosi bariery celne i pewną stagnację. Jednak kolejną koniunkturę napędzają w drugiej połowie XIX wieku rozwój rynku wewnętrznego, otwarcie w 1865 r. linii kolejowej Fabryczno-Łódzkiej do Koluszek na trasie kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, napływ taniej siły roboczej (po uwłaszczeniu chłopstwa) i ponowne otwarcie eksportu (zniesienie przez Rosję granicy celnej). W tym czasie rosną fortuny przemysłowe Scheiblerów, Grohmanów, Poznańskich. Powstają pierwsze miejscowe banki (w 1872 r. z inicjatywy Karola Scheiblera - Bank Handlowy w Łodzi oraz Towarzystwo Kredytowe Miejskie w Łodzi), udzielające głównie kredytów handlowych. Rośnie też udział lokalnego kapitału w bankach warszawskich. Łódź staje się miejscem wielkich szans, głównie dla Polaków, Niemców, Żydów i Rosjan - przysłowiową "Ziemią Obiecaną" (jest to publicystyczne określenie Łodzi, będące tytułem jednej z najlepszych powieści W. Reymonta). Ich ślady są ciągle czytelne w dzisiejszym mieście w postaci zespołów pofabrycznych, zabytków architektonicznych, świątyń czy cmentarzy.